काठमाडौँ । राष्ट्रिय आविस्कार केन्द्रको झल्को दिने आविस्कार केन्द्रको रुपमा प्रदेश १ मा पनि पूर्वाञ्चल आविस्कार केन्द्र सञ्चालनमा छ । झट्ट यो ठाउँ हेर्दा एक ग्यारेज जस्तै लाग्छ । तर, यो ठाउँ ग्यारेज भने होइन । यो त मोरङका व्यवसायी ज्ञानु बस्नेतले सञ्चालन गरेको पूर्वाञ्चल आविस्कार केन्द्र हो । यो आविस्कार केन्द्र मोरङको सुन्दरहैँचा नगरपालिका वडा नम्बर ४ बलियामा सञ्चालनमा रहेको छ । यस आविस्कार केन्द्रमा अहिले विभिन्न मेसिनरी औजारहरु बनिरहेका छन् ।
केहि समय अगाडि ज्ञानु बस्नेत एक मेसीनरी सामान खरीदका लागि भारत गएका थिए । एउटा मेसीनरी सामान खरीद गर्नको लागि महिनौ लाग्दा पनि नेपाल ल्याउन समस्या खेपे पछि उनले ‘मेड इन नेपाल मेक इन नेपाल’ भन्ने नारालाई आत्मसाथ गर्दै यो आस्विकार केन्द्रको स्थापना गरेको जानकारी दिए । ‘हामी नेपालीले केहि गर्न सक्दैनौ भन्ने कन्सेप्ट हामी नेपालीको रहेको छ’, उनले भने, ‘यहि कन्सेप्टलाई चिर्ने उद्देश्यका साथ मैले यो आविस्कार केन्द्र बनाउने निधो गरेँ । हामी नेपालीमा पनि खुवि छ, भिजन छ, भलै पैसा नहोला भन्ने धारण मेरो रहेको छ ।’
यदि विग्रिएका सामग्रीको मर्मत गर्न नेपालमा सम्भाव छ भने त्यसलाई बनाउन पनि सम्भव छ भन्ने धारण उनको छ । यहि धारण र उनको भोकले अहिले यस आस्विकार केन्द्रमा इट्टाभट्टामा प्रयाग गर्न सकिने इट्टा बनाउने मेसिन तयारी अवस्थामा छ । यस्तै कन्ट्रक्सनमा प्रयोग गर्न सकिने विभिन्न मेसीनहरु यहाँ बन्दै छन् । यस्ता सामग्रीमा अधिक्तम यहाँकै सामग्री प्रयोग गरिएको उनले जानकारी दिए । मात्रै ५ प्रतिशत् विदेशी तयारी सामान प्रयोग हुने गरेको उनले बताए । ‘५ पर्सेन्ट पार्टपुर्जा मात्रै विदेशबाट आउँछ । मेटर जस्ता सामान हाम्रो देशमा बन्दैन’, उनले भने, ‘यी बाहेक अरु जति पनि पार्टपुर्जाहरु छन् हामीले यहिँ नै बनाएका छौँ, नेपालमा नै बनाएका छौँ । बाहिर पनि मानिसहरुले नै मेसीनको प्रयोग गरेर बनाउने हो । हामीले पनि यहाँ गर्न सक्छौँ ।’
यहाँ उत्पादन भएका सामग्रीहरु मजबुद हुनुका साथै खरिद लागत र सञ्चालन लागत पनि कम रहेको छ । ‘कस्टको कुरा गर्नेहो भने बाहिरबाट किनेर ल्याएको सामान हामीले उत्पादन गरेको भन्दा ५० पर्सेन्ट महँगो पर्छ । तर, यहा ँहामीले बनाएको सामान त्यो भन्दा धेरै सस्तो पर्छ । अर्को कुरा के भने हामीले आफ्नो देशमा बनाएको जे बनाएका छौँ मजबुद ढंगले बनाएका छौँ ।’
यसरी नेपालमा नै नेपाली कच्चा सामग्रीको प्रयोग गरेर अन्य मेसीनरी सामान पनि उत्पादन गर्ने लक्ष्य उनको रहेको छ । तर, यस्ता मेसीनरीको उत्पादन र आविस्कारमा अत्याधिक लागत लाग्ने भएकाले एकल प्रयासले सम्भव नहुने उनको भनाइ छ । यस्ता क्षेत्रमा सरकारी सहयोगको आवस्यकता सर्वोपरि रहने भएपनि अहिलेसम्म सरकारले यसतर्फ ध्यान नदिएकोमा उनि दुखी छन् । यसरी हुने आस्विकार पनि सरकारले गर्ने भौतिक विकास भन्दा कम नभएको र यसले देशको अर्थतन्त्रलाई मजबुद बनाउन सहयोग गर्ने भएकाले सरकारले लगानी गर्नु पनि आवश्यक रहेको उनको भनाइ छ ।
अहिले नै सरकारसँग हारगुहार गरि हाल्ने पक्षमा आफू नरहेको उनले बताए । पहिला बनाएर देखाउने र त्यसपछि सरकारले सहयोग गर्नेमा उनि विश्वस्त छन् । यसरी एकल प्रयासमा नेपाली सामग्रीको प्रयोगबाट विभिन्न मेसीनरीको लक्ष्य लिएर आविस्कार समेत गरिरअेका उनलाई महावीर पुन सँग दाँज्दा पक्कै फरक नपर्ला ।
Discussion about this post